Οξεία κυστίτις : Μία πολύ συχνή λοίμωξη του γυναικείου φύλου

Η οξεία μη επιπλεγμένη κυστίτιδα σπάνια εξελίσσεται σε σοβαρή νόσο, ακόμη κι αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, επομένως ο κύριος στόχος της θεραπείας είναι να ανακουφίσει τα συμπτώματα που ταλαιπωρούν τον/την ασθενή. Η παθογένεια των ουρολοιμώξεων στη γυναίκα , όταν δεν υποκρύπτονται προδιαθεσικοί ανατομικοί παράγοντες, έχει αποδοθεί στην παρουσία διαφορετικών ή περισσοτέρων σε αριθμό υποδοχέων στο ουροποιητικό της σύστημα για την προσκόλληση του πιο συχνού αιτίου ουρολοιμώξεων, του μικροβίου Ε.Coli και σε γενετική προδιάθεση, η οποία βασίζεται σε 3-4 φορές μικρότερη πιθανότητα οι γυναίκες με κυστίτιδα να μην απεκρίνουν τα αντιγόνα ΑΒΗ των ομάδων αίματος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα μεγαλύτερη ικανότητα προσκόλλησης του μικροβίου Ε. Coli (κολοβακτηρίδιο) στα κύτταρα του κόλπου και του ουροποιητικού της γυναίκας και άρα παρατεινόμενο αποικισμό του κόλπου (στα μεταξύ των ουρολοιμώξεων διαστήματα) , παράγοντες προδιαθεσικοί για την εμφάνιση των ουρολοιμώξεων στις γυναίκες.

Γενικά

Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού είναι από τις πιο συχνές μικροβιακές λοιμώξεις του ανθρώπου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής αναφέρονται 8,6 εκατομμύρια επισκέψεις στον ιατρό λόγω αυτών των λοιμώξεων για το έτος 2007 (το 84% αφορούσε γυναίκες). Η ετήσια επίπτωση της λοίμωξης του ουροποιητικού για τις γυναίκες είναι 12% και υπολογίζεται ότι μέχρι την ηλικία των 32 ετών σχεδόν ο μισός γυναικείος πληθυσμός αναφέρει τουλάχιστον μία τέτοια λοίμωξη. Στους άνδρες η επίπτωση είναι μικρότερη αφού μόνο το 15% των ανδρών έως την ηλικία των 70 ετών αναφέρει ένα επεισόδιο ουρολοίμωξης.

Με τον όρο ουρολοίμωξη εννοούμε την " ύπαρξη βακτηρίων στα ούρα του ασθενούς". Το ουροποιητικό σύστημα του ανθρώπου αποτελείται από τους νεφρούς (σε αυτούς γίνεται η παραγωγή των ούρων), τους ουρητήρες (οι οποίοι παροχετεύουν τα ούρα από τους νεφρούς στην ουροδόχο κύστη), την ουροδόχο κύστη (όπου συλλέγονται τα ούρα) και την ουρήθρα (με την οποία αποβάλλονται τα ούρα στο εξωτερικό περιβάλλον).

Εικ. Το ουροποιητικό σύστημα του ανθρώπου

Μία από πιο συχνές λοιμώξεις του κατώτερου ουροποιητικού είναι η οξεία κυστίτιδα ( η οξεία φλεγμονή της ουροδόχου κύστης). Η επίπτωση της οξείας κυστίτιδας ήταν 0,70 επεισόδια ανά άτομο ανά έτος σε μία μελέτη γυναικών φοιτητριών που ξεκινούσαν μία νέα αντισυλληπτική μέθοδο. Συνήθως σε νεαρές, υγιείς γυναίκες με κυστίτιδα η λοίμωξη υποτροπιάζει σε ποσοστό 25% μέσα σε 6 μήνες από το πρώτο επεισόδιο. Επεισόδια οξεία κυστίτιδος που συμβαίνουν σε υγιείς, προεμμηνοπαυσιακές, μη έγκυες γυναίκες που δεν έχουν ιστορικό κάποιας ανωμαλίας στο ουροποιητικό τους σύστημα γενικά ταξινομούνται ως μη επιπλεγμένες οξείες κυστίτιδες.

Πως προκαλείται;

Η λοίμωξη του ουροποιητικού που θα προκαλέσει συμπτώματα σε μία γυναίκα υγιή (δηλαδή χωρίς υποκείμενα προβλήματα υγείας) είναι ένα πολύπλοκο γεγονός. Η έναρξη της λοίμωξης γίνεται ανιόντως από δυνητικά παθογόνα για το ουροποιητικό σύστημα μικρόβια που προέρχονται από το παχύ έντερο, ή σε κάποιες περιπτώσεις από τον κόλπο στην γυναίκα. Το μικρό μήκος της γυναι-κείας ουρήθρας, σε σχέση με το μεγάλο μήκος της ανδρικής, αποτελεί μικρό εμπόδιο για τα μικρόβια και η υπερπήδησή του είναι σχετικά εύκολη. Επίσης, το περιβάλλον του στομίου της γυναικείας ουρήθρας και της γύρω περιοχής είναι λόγω υγρασίας φιλόξενο και ευνοεί την κατοικία σε αυτό μικροβίων, σε αντίθεση με το αφιλόξενο περιβάλλον της ανδρικής ουρήθρας. Τα μικρόβια αυτά αποικί-ζουν το έξω στόμιο της ουρήθρας και ανεβαίνουν μέσω αυτής στην ουροδόχο κύστη (προκαλώντας τη φλεγμονή της δηλ. οξεία κυστίτιδα) ενώ σε μερικές περιπτώσεις ανεβαίνουν μέσω των ουρητήρων στους νεφρούς (προκαλώντας φλεγμονή αυτών, μια πιο σοβαρή λοίμωξη που ονομάζεται οξεία πυελονεφρίτιδα).

Το πιο συχνό από αυτά τα μικρόβια είναι το Escherichia Coli που είναι το αίτιο στο 75 έως 95 % των περιπτώσεων (το γνωστό "κολοβακτηρίδιο"). Ορισμένα στελέχη αυτού του μικροβίου έχουν κάποια κατάλληλα χαρακτηριστικά (όπως αυξημένη ικανότητα να προσκολλούνται στον κόλπο ή στην ουρήθρα, να μπορούν να αντιστέκονται στην άμυνα του οργανισμού, να παράγουν διάφορες ουσίες μέσω των οποίων βλάπτουν τους ιστούς του ουροποιητικού) μέσω των οποίων προκαλούν έντονη φλεγμονή στον οργανισμό.

Στις υγιείς γυναίκες, η μεγαλύτερη πλειοψηφία των επεισοδίων υποτροπιάζουσας κυστίτιδας θεωρείται ότι οφείλεται σε επαναλοίμωξη με το ίδιο συνήθως μικρόβιο που προκάλεσε την αρχική λοίμωξη. Τα παθογόνα στελέχη του κολοβακτηριδίου συνεχίζουν να αποικί-ζουν το παχύ έντερο γα χρόνια, μετά την εκρίζωσή τους με την κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή από το ουροποιητικό σύστημα και έτσι προκαλούν υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις.

Παράγοντες που προδιαθέτουν

Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για υποτροπιάζουσες κυστίτιδες είναι:

-η σεξουαλική επαφή και ιδιαίτερα ένας νέος σεξουαλικός σύντροφος το τελευταίο έτος

-η χρήση διαφράγματος με σπερματοκτόνα ή η χρήση σπερματοκτόνων ως μέσο

αντισύλληψης

-ιστορικό προηγηθείσας ουρολοίμωξης

-οικογενειακό ιστορικό ουρολοιμώξεων σε συγγενείς α ´ βαθμού, καθώς φαίνεται να

υπάρχει γενετική προδιάθεση

Είναι ενδιαφέρον ότι αμφισβητείται πλέον η συσχέτιση των κυστίτιδων με τον όγκο των χορηγούμενων υγρών, τη συχνότητα της ούρησης, την συνήθεια της αναβολής της ούρησης, τη χρήση ταμπόν, τον τύπο των εσωρούχων, τον τρόπο σκουπίσματος μετά την ούρηση και την αφόδευση, την ούρηση μετά την σεξουαλική επαφή. Παρόλα αυτά ακόμη συστήνονται ως μέτρα πρόληψης των ουρολοιμώξεων.

Πως εκδηλώνεται

Οι ουρολοιμώξεις στις γυναίκες εκτός από τη μεγαλύτερη συχνότητά τους χαρακτηρίζονται και από την ηπιότερη εικόνα τους, εφόσον στην πλειονότητά τους αφορούν το κατώτερο ουροποιητικό σύστημα δηλαδή εμφανίζονται ως οξεία κυστίτιδα.

Η κυστίτιδα συνήθως εκδηλώνεται με

- δυσουρία ("τσούξιμο" κατά την ούρηση)

- συχνουρία, μπορεί να υπάρχει ή όχι

- αίμα στα ούρα (αιματουρία)

- αίσθημα πόνου χαμηλά στην κοιλιά, πάνω από την ουροδόχο κύστη

- επιτακτικό αίσθημα ανάγκης για ούρηση, χωρίς να υπάρχει σημαντική ποσότητα

ούρων, που είναι δύσκολο να ανασταλεί

-μικρή ποσότητα ούρων

-ακράτεια ούρων

-συχνή ούρηση τη νύχτα (νυκτουρία)

-σπανιότερα συνυπάρχει πυρετός και συνήθως μικρότερος των 38 βαθμών Κελσίου.

Διάγνωση και θεραπεία

Η διάγνωση θα επιβεβαιωθεί με γενική ούρων και καλλιέργεια ούρων (μετά από σωστή προετοιμασία και λήψη των ούρων από τη μέση της ούρησης). Η τελευταία θα μας δείξει το υπεύθυνο μικρόβιο και την ευαισθησία του σε διάφορα αντιβιοτικά. Με βάση τα αποτελέσματα ο παθολόγος μας θα χορηγήσει την κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή.

Για το πρώτο επεισόδιο η θεραπεία μπορεί να είναι εμπειρική (χωρίς δηλαδή εργαστηριακή επιβεβαίωση από την γενική και την καλλιέργεια ουρων) και σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να ληφθεί υπόψην η προηγηθείσα λήψη αντιβιοτικών, τα ποσοστά αντο-χής των υπεύθυνων ουροπαθογόνων μικροβίων στην χώρα μας, η παρουσία ή όχι ταυτόχρονα και συμπτωμάτων από το γυναικολογικό σύστημα της γυναίκας, το ιστορικό αλλεργιών, η συνεργασιμότητα του ασθενούς, το κόστος του αντιβιοτικού και η διαθεσιμότητα του φαρμάκου.