Οι περισσότεροι άνθρωποι καταναλώνουν διάφορα γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας και κάποιοι καταναλώνουν και σνακ μεταξύ των γευμάτων με αποτέλεσμα η “μεταγευματική” κατάσταση του οργανισμού να επικρατεί χρονικά κατά τη διάρκεια του 24ώρου από αυτή της νηστείας. Ωστόσο, στην καθημερινή κλινική πρακτική η μέτρηση των λιπιδίων του αίματος μετριέται συμβατικά μετά από νηστεία τουλάχιστον 8 ωρών και επομένως μπορεί να μην αντανακλά τον καθημερινό μέσο όρο των τιμών των λιπιδίων (χοληστερίνης, τριγλυκεριδίων) και των λιποπρωτεϊνών (LDL- “κακή” χοληστερίνη και HDL-“καλή” χοληστερίνη) και επομένως και τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά επεισόδια (εμφράγματα και αγγειακά εγκεφαλικά). Χρειάζεται επομένως, την παραμονή των εξετάσεων για χοληστερίνη, η νηστεία για 8 ή 10 ή 12 ώρες ή μπορεί να δώσει κάποιος αίμα έχοντας φάει κανονικά την ημέρα της εξέτασης? Γιατί έχει σημασία η μέτρηση των λιπιδίων στον οργανισμό μας? Η συσχέτιση των αυξημένων τιμών της χοληστερίνης, κυρίως 1) της LDL(“κακή” χοληστερίνη) αλλά και 2)των τριγλυκεριδίων 4) της μη-HDL ( non-HDL=ολική χοληστερίνη HDL μείον την καλή χοληστερίνη) 3) της λιποπρωτείνης a- Lp(a) αλλά και 4) των χαμηλών τιμών HDL-“καλής” χοληστερίνης με αυξημένο κίνδυνο για εμφράγματα και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια –λόγω απόφραξης των αρτηριών- καθώς και με αυξημένο ποσοστά θανάτου από αυτά, καθιστά απαραίτητο τον έλεγχο των λιπιδίων σε όλα τα άτομα. Ο σκοπός του ελέγχου αυτού είναι η διόρθωση των αυξημένων λιπιδίων με : 1) παρέμβαση στον τρόπο ζωής ( όπως περισσότερη άσκηση, διατροφή χαμηλή σε λιπαρά, μείωση των προσλαμβανομένων θερμίδων και απώλεια σωματικού βάρους σε υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα) και 2) με χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής αν τα αυξημένα λιπίδια επιμένουν, διότι με πολλές μελέτες έως σήμερα έχει αποδειχθεί ότι η μείωση με οποιοδήποτε τρόπο των τιμών των τιμών των λιπιδίων και κυρίως της LDL(“κακής”χοληστερίνης) μειώνουν τα καρδιαγγειακά επεισόδια και τους θανάτους από αυτά. Επίσης, ο στόχος είναι να βρεθούν και τα πιθανά παθολογικά αίτια που μπορούν να προκαλούν διαταραχές των λιπιδίων όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, οι παθήσεις του θυρεοειδούς και άλλα ενδοκρινολογικά νοσήματα, φάρμακα, γενετικές και κληρονομικές διαταραχές και να αντιμετωπιστούν. Γιατί μέχρι τώρα γινόταν η μέτρηση λιπιδίων μετά από νηστεία και τι έχει αλλάξει σήμερα? Μέχρι πρόσφατα η μέτρηση των λιπιδίων παγκοσμίως γινόταν μετά από νηστεία και αυτό οφειλόταν στη μεγάλη αύξηση των τριγλυκεριδίων που παρατηρούνταν μετά από τεστ ανοχής λίπους ή από γεύμα πολύ πλούσιο σε λιπαρά όπως πχ γεύμα σε φαστ-φουντ (burger,τηγανητές πατάτες και shake). Ωστόσο, σε μία συνηθισμένη ημέρα τα άτομα λαμβάνουν λιγότερα λιπαρά από τα παραπάνω και οι τιμές των τριγλυκεριδίων χωρίς να προηγηθεί νηστεία είναι καλύτερος δείκτης από τα τριγλυκερίδια νηστείας για την πρόβλεψη του καρδιαγγειακού κινδύνου. Σε μία μεγάλη μελέτη στη Δανία με 108,602 άτομα (Copenhagen General Population Study), βρέθηκε ότι οι πιο υψηλές τιμές λιπιδίων (της LDL-“κακή” χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων, της ολικής χοληστερίνης, της λιποπρωτείνης a-Lp(a) και της απολιποπρωτείνης Β) σχετίζονται περισσότερο με καρδιακά ισχαιμικά και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια σε σχέση με χαμηλότερες τιμές αυτών όπως οι τιμές μετά από νηστεία.Απλά, δίνουμε την οδηγία την ημέρα της εξέτασης να αποφεύγονται τα υψηλά σε λιπαρά γεύματα σε φαστ-φουντ. Από το 2009 στη Δανία και από το 2014 στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει υιοθετηθεί ο έλεγχος αυτός να γίνεται σε κατάσταση μη νηστείας με τη δυνατότητα να επαναλαμβάνεται η μέτρηση μετά από νηστεία αν τα τριγλυκερίδια είναι αυξημένα πάνω από 350 mg/dl. Επίσης, άλλος λόγος είναι ότι έως πρόσφατα πιστευόταν ότι επειδή η LDL -“κακή“ χοληστερίνη υπολογιζόταν με ένα τύπο που περιείχε και τα τριγλυκερίδια, η αύξηση αυτών μετά από λήψη τροφής θα επηρέαζε σημαντικά και την τιμή της LDL. Έκτοτε όμως πολλές μελέτες έδειξαν ότι τα λιπίδια ελάχιστα αλλάζουν ως απάντηση σε φυσιολογική πρόσληψη τροφής. Αυτό που πρέπει ακόμη να προσέξουμε είναι ότι η λήψη νερού ,είτε στην νηστεία ή στη μη νηστεία, πριν τη μέτρηση της χοληστερίνης μπορεί να προκαλέσει μείωση στην τιμή της και γι αυτό πρέπει να απαγορεύεται πριν την εξέτασή τους. Σε 4 μεγάλες μελέτες, οι τιμές των λιπιδίων άλλαζαν κατά: +26 mg/dL (ή 0.3 mmol/L) μικρή δηλαδή αύξηση για τα τριγλυκερίδια -8 mg/dL (ή 0.2 mmol/L) μικρή μείωση για την ολική χοληστερόλη –8 mg/dL (ή 0.2 mmol/L) μικρή μείωση για την LDL -κακή χοληστερόλη, και –4mg/dL (ή 0.1 mmol/L) μικρή μείωση για την non-HDL χοληστερόλη H HDL. απολιποπρωτείνη Α1, Β και η λιποπρωτείνη-a δεν μεταβάλλονται. Η πτώση αυτή για την LDL μπορείν να είναι σημαντική όταν καλούμαστε να αποφασίσουμε τον καρδιαγγειακό κίνδυνο και αν χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή για τη χοληστερίνη. Ωστόσο, παρόμοια πτώση στην τιμής της LDL μπορεί να παρατηρείται και μετά από νηστεία αν το άτομο έχει καταναλώσει νερό πριν την εξέταση, ακόμη κι αν νήστευσε. Τέλος, η μη-νηστεία προ της μέτρησης λιπιδίων αδυνατεί να διακρίνει ανάμεσα σε διάφορες γενετικές μορφές αυξημένων λιπιδίων όπως της οικογενούς υπερλιπιδαιμίας και των γενετικά υψηλών τριγλυκεριδίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχουν επαρκείς επιστημονικές αποδείξεις για το αν η νηστεία είναι ανώτερη σε σχέση με τη μη-νηστεία όταν εκτιμάμε το λιπιδαιμικό προφίλ του ασθενή για να εκτιμήσουμε τον καρδιαγγειακό του κίνδυνο. Τα πλεονεκτήματα του ελέγχου σε μη-νηστεία είναι: -απλοποίηση της διαδικασίας λήψης αίματος για τον ασθενή, αφού αποφεύγεται η άβολη και μη επιθυμητή -συχνά- νηστεία των 8,10 ή και 12 ωρών και η λήψη του αίματος δεν είναι ανάγκη να γίνει νωρίς το πρωί. Επίσης βελτιώνεται και η συμμόρφωση του ασθενούς αφού δεν χρειάζεται να επιστρέψει για έλεγχο των λιπιδίων μετά από νηστεία. - απλοποίηση της διαδικασίας λήψης αίματος για το εργαστήριο μειώνοντας τον αριθμό των αιμοληψιών το πρωί. -απλοποίηση της διαδικασίας και για τον κλινικό ιατρό από τον οποίο θα απαιτηθεί περαιτέρω επικοινωνία για την εκτίμηση των αποτελεσμάτων σε περίπτωση που ζητάται επαναληπτικός έλεγχος μετά από νηστεία. -σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή ο κίνδυνος πρωινής υπογλυκαιμίας λόγω της νηστείας ελαχιστοποιείται και εκτιμάται καλύτερα το ύψος της μεταγευματικής αύξησης των τριγλυκεριδίων, που είναι επίσης πολύ σημαντική σε αυτά τα άτομα. Τι συστήνεται τελικά για τη μέτρηση των λιπιδίων? Καταρχήν, πρέπει να κατανοήσουμε ότι η μέτρηση των λιπιδίων μετά από νηστεία και μετά από κανονική πρόσληψη τροφής είναι 2 εξετάσεις συμπληρωματικές μεταξύ τους. Η κάθε μία προτείνεται σε διαφορετικές περιστάσεις. 1)Νηστεία προ του ελέγχου των λιπιδίων μπορεί να απαιτείται: -αν τριγλυκερίδια νηστείας μεγαλύτερα από 440 mg/dL (ή 5 mmol/L) -σε γνωστή υπερτριγλυκεριδαιμία, που παρακολουθείται σε εξειδικευμένο κέντρο -σε ανάρρωση από παγκρεατίτιδα που οφειλόταν σε αυξημένα τριγλυκερίδια -σε έναρξη φαρμάκων για άλλους λόγους, που αυξάνουν σημαντικά τα τριγλυκερίδια -αν χρειάζονται και άλλα τεστ νηστείας πχ σάκχαρο νηστείας κλπ 1)Μη-νηστεία προ του ελέγχου των λιπιδίων στα περισσότερα άτομα όπως: -σε αρχικό προληπτικό έλεγχο λιπιδίων σε οποιοδήποτε άτομο -για εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου -σε άτομο με οξύ στεφανιαίο επεισόδιο -σε παιδιά -σε ηλικιωμένους -αν το προτιμά ο ασθενής -σε διαβητικούς(λόγω κινδύνου υπογλυκαιμίας) -σε άτομα με σταθερή φαρμακευτική αγωγή Τέλος, θα πρέπει να υπάρξει ενημέρωση των βιοχημικών εργαστηρίων που θα πρέπει να προχωρήσουν σε αλλαγή των παθολογικών ορίων για τα λιπίδια μετά από πρόσληψη τροφής, όπως αυτά έχουν καθορισθεί από τις διεθνείς οδηγίες. Τα όρια αυτά είναι: -για τα τριγλυκερίδια: μεγαλύτερο ή ίσο από 175 mg/dl -για την ολική χοληστερίνη: μεγαλύτερο ή ίσο από 190 mg/dl -για την LDL-κακή χοληστερίνη μεγαλύτερο ή ίσο από 115 mg/dl -για την μη-HDL χοληστερίνη μεγαλύτερο ή ίσο από 155 mg/dl -για την HDL-καλή χοληστερίνη μικρότερο ή ίσο από 40 mg/dl -λιποπρωτείνη-a (Lpa) μεγαλύτερο ή ίσο από 50 mg/dl Μοιραστείτε το άρθρο