Η αορτή αποτελεί το κύριο αιμοφόρο αγγείο το οποίο μεταφέρει το αίμα από την καρδιά προς τα υπόλοιπα όργανα του σώματος. Στους ενήλικες, η διάμετρος της είναι περίπου στα 3 εκατοστά στην ανιούσα αορτή (το αρχικό κομμάτι της αορτής που ξεκινά από την καρδιά), στα 2,5 εκατοστά στο κομμάτι της αορτής που κατεβαίνει μέσα στο θώρακα και στα 1,8-2 εκατοστά στο κομμάτι της αορτής μέσα στην κοιλιακή χώρα. Ανεύρυσμα ονομάζουμε την παθολογική διάταση ενός τμήματος της αορτής και κοιλιακό ανεύρυσμα αυτό που εντοπίζεται στο τμήμα της κοιλιακής αορτής. Ανευρύσματα μπορούν να συμβούν σε οποιοδήποτε τμήμα της αορτής αλλά τα κοιλιακά ανευρύσματα είναι τα πιο συχνά. Τα ανευρύσματα αυτά δεν συνδέονται με την παρουσία ανευρυσμάτων σε αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου. Κάποια από αυτά δεν προκαλούν κανένα πρόβλημα. Ωστόσο τα μεγάλα ανευρύσματα μπορεί να πάθουν ρήξη και να προκαλέσουν μεγάλη αιμορραγία μέσα στην κοιλιακή χώρα, μία κατάσταση που αποτελεί μία από τις πιο επείγουσες καταστάσεις στην ιατρική και χρειάζεται επείγουσα αντιμετώπιση. Μείζων παράγων κινδύνου η ηλικία Τα κοιλιακά ανευρύσματα είναι ασυνήθη σε άτομα μικρότερα των 60 ετών. Η συχνότητα του ανευρύσματος της κοιλιακής αορτής ανέρχεται σε 1 στα 1000 άτομα στις ηλικίες 60 με 65 ετών και αυτό το νούμερο συνεχίζει να αυξάνεται με την αύξηση της ηλικίας. Μελέτες δείχνουν ότι συμβαίνουν στο 6% των γυναικών και στο 2 έως 13% των ανδρών μεγαλύτερων από την ηλικία των 65 ετών. Παρόλα αυτά, σχεδόν το 90% των ανευρυσμάτων που αναγνωρίζονται σε προληπτικό έλεγχο (χωρίς ο ασθενής να έχει συμπτώματα) είναι μικρά σε διάμετρο (λιγότερο από 3,5 εκατοστά) και δεν είναι πολύ πιθανό να σπάσουν. Τα κοιλιακά ανευρύσματα μεγαλύτερα ή ίσα με 4 εκατοστά διάμετρο μπορεί να αφορούν το 1-2% των ανδρών μεγαλύτερων των 50 ετών. Υπάρχουν άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για την ανάπτυξη ανευρύσματος κοιλιακής αορτής; Το κάπνισμα Ο κίνδυνος σχετίζεται άμεσσα (δηλαδή αυξάνει) με τον αριθμό των ετών του καπνίσματος και ελαττώνεται με τα έτη που ακολουθούν τη διακοπή του καπνίσματος. Το φύλο Οι άνδρες αναπτύσσουν 5 φορές πιο συχνά από τις γυναίκες κοιλιακά ανευρύσματα. Η λευκή φυλή Οι λευκοί άνθρωποι εμφανίζουν πιο συχνά κοιλιακά ανευρύσματα από άλλες φυλές. Η παρουσία και άλλων ιατρικών προβλημάτων όπως : -στεφανιαίας νόσου (απόφραξη των αγγείων της καρδίας), -περιφερικής αγγειοπάθειας (απόφραξη περιφερικών αγγείων όπως των αρτηριών των κάτω άκρων ή των καρωτίδων), -σακχαρώδη διαβήτη, που επίσης αποτελεί μείζονα παράγοντα κινδύνου για αγγειοπάθεια, αυξάνει τον κίνδυνο να παρουσιασθεί και ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Το οικογενειακό ιστορικό κοιλιακού ανευρύσματος αυξάνει επίσης τον κίνδυνο και μάλιστα ενισχύει τον κίνδυνο που σχετίζεται με το φύλο και την ηλικία. Συγκεκριμένα, ο κίνδυνος ανάπτυξης κοιλιακού ανευρύσματος στα αδέρφια ενός ατόμου, με γνωστό κοιλιακό ανεύρυσμα και ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών, φθάνει το 18%. Πότε συστήνεται ο προληπτικός έλεγχος για κοιλιακό ανεύρυσμα; Προληπτικός έλεγχος συστήνεται στις παρακάτω ομάδες: -Άνδρες 65-75 ετών που είναι ή υπήρξαν καπνιστές, θα πρέπει έστω μία φορά να ελέγχονται. Αν ο πρώτος έλεγχος είναι αρνητικός υπάρχει μικρό όφελος από την τακτική επανάληψή του στη συνέχεια. Ιδιαίτερα, άνδρες μεγαλύτεροι των 75 ετών δεν είναι πολύ πιθανό να οφεληθούν από τον προληπτικό έλεγχο. -Άνδρες μεγαλύτεροι των 60 ετών που έχουν ένα συγγενή πρώτου βαθμού (αδερφό/αδερφή ή γονιό) με κοιλιακό ανεύρυσμα πρέπει να εξετάζονται για κοιλιακό ανεύρυσμα. Δεν υπάρχει ειδική σύσταση για έλεγχο στiς γυναίκες. Αν όμως έχουν παράγοντες κινδύνου, όπως αυτοί που αναφέραμε παραπάνω θα πρέπει να συζητούν με τον ιατρό την ανάγκη για προληπτική εξέταση και έλεγχο. Παρόλα τα παραπάνω να σημειωθεί ότι οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ρήξη των κοιλιακών ανευρυσμάτων από τους άνδρες και γι αυτό κάποιες ιατρικές ομάδες/εταιρείες συστήνουν έστω μία φορά έλεγχο και στις γυναίκες με παράγοντες κινδύνου. Η εξέταση εκλογής που πιο συχνά χρησιμοποιείται για τον προληπτικό έλεγχο είναι το κοιλιακό υπερηχογράφημα. Τα περισσότερα ανευρύσματα είναι μικρά και δεν προκαλούν συμπτώματα και έτσι οι άνθρωποι που έχουν κοιλιακό ανεύρυσμα δεν το γνωρίζουν. Κάποια κοιλιακά ανευρύσματα μπορεί αν και ασυμπτωματικά να ανιχνευθούν από τον ιατρό κατά την φυσική εξέταση ρουτίνας ως μία μικρή, σφύζουσα , ανώδυνη (δηλαδή έχει σφυγμό) μάζα κοντά στην περιοχή του ομφαλού ή ως φύσημα κατά την ακρόαση της κοιλακής αορτής. Περίπου το 30% των ασυμπτωματικών κοιλιακών ανευρυσμάτων ανακαλύπτονται με αυτό τον τρόπο, δηλαδή από το γιατρό. Άλλα ανακαλύπτονται σε διάφορες απεικονιστικές εξετάσεις (ακτινογραφία, υπερηχογράφημα, αξονική ή μαγνητική τομογραφία) που γίνονται για άλλο λόγο. Τα συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσουν κάποια κοιλιακά ανευρύσματα είναι: -έντονο αίσθημα σφυγμού στην κοιλιά -κοιλιακός πόνος -πόνος χαμηλά στην μέση -θωρακικός πόνος -πόνο στο όσχεο Συνήθως ο πόνος μπορεί να οφείλεται σε πρόσφατη αύξηση του μεγέθους του ανευρύσματος ή ρήξη του ανευρύσματος, η οποία και αποτελεί επείγουσα κατάσταση. Συχνά η οξεία ρήξη του κοιλιακού ανευρύσματος μπορεί να συμβεί χωρίς προηγηθέν σύμπτωμα ή προειδοποίηση, οπότε και συμβαίνει οξύς πόνος και υπόταση (πτώση της αρτηριακής πίεσης) που απαιτούν άμεσσα χειρουργική επέμβαση -πόνο, μούδιασμα ή τσιμπήματα στα κάτω άκρα (συνήθως ετερόπλευρα) ή ψυχρό και ωχρό κάτω άκρο -που οφείλονται σε θρόμβο αίματος που είχε σχηματισθεί μέσα στο κοίλωμα του κοιλιακού ανευρύσματος από το οποίο ένα κομμάτι θρόμβου αποκολλήθηκε και με την κυκλοφορία, μέσω των αρτηρίων, προκάλεσε απόφραξη μίας αρτηρίας του ποδιού. Τι πρόγνωση έχουν τα κοιλιακά ανευρύσματα και ποια η θεραπεία τους; Ο στόχος είναι να θεραπεύσουμε το ανεύρυσμα πριν να συμβεί η ρήξη του. Χειρουργική διόρθωση των κοιλιακών ανευρυσμάτων συστήνεται ως αρχική θεραπεία όταν: 1) προκαλούν συμπτώματα ή 2) έχουν αυξημένο κίνδυνο για ρήξη. Ο κίνδυνος ρήξης σχετίζεται : -με το μέγεθος του ανευρύσματος Μικρά κοιλιακά ανευρύσματα έχουν διάμετρο μικρότερη από 4 εκατοστά (cm) Μεσαία κοιλιακά ανευρύσματα έχουν διάμετρο μεταξύ 4 και 5,5 εκατοστά (cm) Μεγάλα κοιλιακά ανευρύσματα έχουν διάμετρο μεγαλύτερη από 5,5 εκατοστά (cm) Πολύ μεγάλα κοιλιακά ανευρύσματα έχουν διάμετρο μεγαλύτερη-ίση από 6 εκατοστά (cm) Έτσι, ο κίνδυνος ρήξης αυξάνει με την αύξηση του μεγέθους του ανευρύσματος μικρότερα από 4 εκατοστά = κίνδυνος ρήξης μικρότερος από 0,5 % ανά έτος μεταξύ 4 και 4,9 εκατοστά = κίνδυνος ρήξης 0,5 έως 5 % ανά έτος μεταξύ 5 και 5,9 εκατοστά = κίνδυνος ρήξης 3 έως 15 % ανά έτος μεταξύ 6 και 6,9 εκατοστά = κίνδυνος ρήξης 10 έως 20 % ανά έτος μεταξύ 7 και 7,9 εκατοστά = κίνδυνος ρήξης 20 έως 40 % ανά έτος ίσα ή μεγαλύτερα από 8 εκατοστά = κίνδυνος ρήξης 30 έως 50 % ανά έτος -με την ταχύτητα αύξησης του ανευρύσματος, δηλαδή με αύξηση μεγαλύτερη από 0,5 εκατοστά ανά 6 μήνες ο κίνδυνος ρήξης είναι υψηλός. Τα μεγαλύτερα ανευρύσματα τείνουν να μεγαλώνουν ταχύτερα από τα μικρότερης διαμέτρου ανευρύσματα και επίσης ο ρυθμός αύξησης μπορεί να ποικίλει από ασθενή σε ασθενή και από έτος σε έτος, για τον ίδιο ασθενή. 3) ασυμπτωματικά κοιλιακά ανευρύσματα διαμέτρου μεγαλύτερης από 5,5 εκατοστά 4) ασυμπτωματικά κοιλιακά ανευρύσματα σε ασθενείς που έχουν και άλλα ανευρύσματα σε άλλες μεγάλες αρτηρίες (λαγόνιες, μηριαίες, ιγνυακές) συνήθως αντιμετωπίζονται χειρουργικά πριν ή κάποιες φορές την ίδια στιγμή με τα άλλα ανευρύσματα. 5) χειρουργική διόρθωση γίνεται μόνο όταν ο εκτιμώμενος χειρουργικός κίνδυνος για τον ασθενή είναι χαμηλός. Τα 90% των ανευρυσμάτων μεγαλύτερων από 4 εκατοστά οφείλονται στην αθηροσκλήρυνση γι αυτό συστήνεται και φαρμακευτική θεραπεία για τους παράγοντες αθηροσκλήρυνσης όπως: -για την επαρκή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, -την θεραπεία του αρύθμιστου σακχαρώδη διαβήτη -δίνεται έμφαση στην διακοπή του καπνίσματος -β-βlocker μπορεί να συστήνεται γιατί υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι μειώνει τον κίνδυνο της αύξησης του ανευρύσματος. Λόγω του αυξημένου κινδύνου για καρδιαγγειακά επεισόδια των ασθενών αυτών συνήθως συστήνεται: -ακετυλοσαλυκιλικό οξύ (ασπιρίνη) -στατίνη για τη διόρθωση της υπερλιπιδαιμίας Τέλος συστήνουμε φυσική άσκηση (όπως ποδήλατο, περπάτημα, αερόβια γυμναστική) αλλά θα πρέπει να αποφεύγονται δραστηριότητες που αυξάνουν την ένταση όπως η άρση βαρών. Πώς γίνεται η παρακολούθηση; Με κοιλιακό υπερηχογράφημα ανά 6 μήνες. Μοιραστείτε το άρθρο