Σακχαρώδης Διαβήτης: Πότε και γιατί κάνουμε προληπτικό έλεγχο;

Ο Τύπου 2 σακχαρώδης διαβήτης είναι μία χρόνια, εξελισσόμενη, μεταβολική νόσος που δεν έχει πλήρως ακόμη κατανοηθεί και ορίζεται από τη χρόνια αύξηση της γλυκόζης του αίματος (υπεργλυκαιμία). Αποτελεί την κύρια αιτία της απόφραξης των αγγείων της καρδιάς, οδηγώντας σε πρώιμο θάνατο και την μείζονα αιτία της τύφλωσης, του ακρωτηριασμού των ποδιών και της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας. Αποτελεί μία νόσο με σημαντική νοσηρότητα και θνητότητα που τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά η συχνότητα εμφάνισης της λόγω της αλλαγής του τρόπου ζωής μας.

Το 2010 στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής 25,8 εκατομμύρια άνθρωποι βρέθηκαν να πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη (τύπου 1 και 2) με τα 11 εκατομμύρια από αυτούς, δηλαδή το 27%, να παραμένουν αδιάγνωστοι. Περίπου 79 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν προδιαβήτη (προδιάθεση για να εμφανίσουν σακχαρώδη διαβήτη στο μέλλον) από τους οποίους μόνο το 11% είχε επίγνωση της κατάστασής του. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι όσο συντομότερα διαγνωσθεί και θεραπευθεί ο προ-διαβήτης και ο σακχαρώδης διαβήτης τόσο περισσότερο προλαμβάνεται και καθυστερεί η εμφάνιση του σακχαρώδη διαβήτη σε προ-διαβητικούς ασθενείς και μειώνονται οι επιπλοκές του. 

Άρα υπάρχουν περισσότεροι λόγοι από ποτέ για να ελέγχουμε προληπτικά τους ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο για να εμφανίσουν σακχαρώδη διαβήτη. 

Ποιους ελέγχουμε για σακχαρώδη διαβήτη; 

 Με βάση την Αμερικάνικη Εταιρεία για το Διαβήτη (American Association for Diabetes) οφείλουμε να κάνουμε προληπτικό έλεγχο για προ-διαβήτη και σακχαρώδη διαβήτη σε:  

 1. Ενήλικες οποιασδήποτε ηλικίας που είναι υπέρβαροι (δηλαδή έχουν δείκτη μάζας σώματος-Body Mass Index (BMI)>25 χιλιόγραμμα ανά τετραγωνικό μέτρο) ή παχύσαρκοι (με BMI>30 χιλιόγραμμα ανά τετραγωνικό μέτρο) αντίστοιχα και έχουν τουλάχιστον έναν από τους παρακάτω παράγοντες κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη: 

1) αυξημένη αρτηριακή πίεση

 2) αυξημένη χοληστερίνη

 3) αυξημένα τριγλικερίδια 

 4) μειωμένη φυσική άσκηση

 5) συγγενή α' βαθμού με σακχαρώδη διαβήτη

 6) ατομικό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου. 

Ξέρετε ότι ο δείκτης μάζας σώματος BMI (Body Mass Index) υπολογίζεται ως το βάρος σώματος του ανθρώπου (σε χιλιόγραμμα- kg) διαιρεμένη δια το ύψος (σε μέτρα) εις το τετράγωνο

2. Επιπλέον θα πρέπει να ελέγχονται: 

 1) Οι ενήλικες που ανήκουν σε υψηλού κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη εθνικές ή φυλετικές ομάδες όπως οι Αφροαμερικανοί, Λατίνοι, Ασιάτες-Αμερικανοί, οι κάτοικοι των νήσων του Ειρηνικού Ωκεανού και οι γηγενείς Αμερικανοί.

 2) Οι υπέρβαρες γυναίκες που γέννησαν παιδί με σωματικό βάρος μεγαλύτερο από 4 κιλά. 

 3) Οι γυναίκες που παρουσίασαν διαβήτη κύησης. 

 4) Οι υπέρβαρες γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. 

 Σε υγιείς ενήλικες, χωρίς συνοδούς παράγοντες κινδύνου, ο έλεγχος για σακχαρώδη διαβήτη ξεκινά στην ηλικία των 45 ετών. Έκτοτε, αν τα αποτελέσματα είναι φυσιολογικά, ο έλεγχος επαναλαμβάνεται κάθε 3 έτη.

 Πώς γίνεται ο έλεγχος για σακχαρώδη διαβήτη; 

 Σε αντίθεση με άλλες παθήσεις, οι εργαστηριακές εξετάσεις που χρησιμοποιούμε για να διαγνώσουμε το σακχαρώδη διαβήτη σε ένα ασθενή που έχει σημεία και συμπτώματα του σακχαρώδη διαβήτη είναι οι ίδιες με αυτές που χρησιμοποιούμε για τον προληπτικό έλεγχο.

 Με βάση τα πρόσφατα κριτήρια της Αμερικάνικης Διαβητολογικής Εταιρείας για τη διάγνωση μπορούν να χρησιμοποιούνται οποιοδήποτε από τις παρακάτω 3 μεθόδους: 

 1) Η μέτρηση της γλυκόζης νηστείας (Fasting Plasma Glucose-FPG) 

 2) Η δοκιμασία ανοχής γλυκόζης με 75γραμμάρια γλυκόζης (ευρύτερα γνωστή ως καμπύλη σακχάρου- Oral Glucose Tolerance Test/ OGTT)

 3) Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (Glycated hemoglobin-A1C

 Παρόλα αυτά υπάρχουν ακόμη αντιπαραθέσεις για το ποια μέθοδος είναι η πιο καλή να χρησιμοποιηθεί για τον προληπτικό έλεγχο. 

 Για δεκαετίες, η γλυκόζη νηστείας ήταν η εξέταση επιλογής για τη διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη. Το 2009, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Word Health Organization) ανακοίνωσε νέα αναφορά για τη διάγνωση και ταξινόμηση του σακχαρώδη διαβήτη και για τη χρησιμοποίηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, ως αξιόπιστης εξέτασης για τη διάγνωση και άρα και για τον προληπτικό έλεγχο του σακχαρώδη διαβήτη με την προϋπόθεση ότι η μέθοδος με την οποία θα γίνεται θα είναι πιστοποιημένη από το Εθνικό πρόγραμμα Kανονικοποίησης της Γλυκοζυλιωμένης Αιμοσφαιρίνης (NGSP- National Glycohemoglobin Standardization Program) και κανονικοποιημένη με βάση τη μέθοδο αναφοράς από τη μελέτη για τη "έλεγχο για το διαβήτη και τις επιπλοκές του"( Diabetes Control and Complication Program). 

Γνωρίζετε ότι στην Ελλάδα η μέθοδος μέτρησης της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης δεν είναι κανονικοποιημένη με βάση τα παραπάνω κριτήρια σε κανένα εργαστήριο και επομένως καλό είναι να μην χρησιμοποιείται για τη διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη αλλά μόνο για την παρακολούθηση της ανταπόκριση στην θεραπεία των διαβητικών ασθενών.