Εμβόλιο για τον Πνευμονιόκοκκο: πότε και ποιά άτομα πρέπει να εμβολιάζονται;

Η πνευμονιοκοκκική νόσος είναι μία λοίμωξη που προκαλείται από το βακτήριο Στρεπτόκοκκος pneumoniae (Streptococcus pneumoniae) που αναφέρεται συχνά ως πνευμονιόκοκκος. Ο πνευμονιόκοκκος μπορεί να προκαλέσει διάφορους τύπους λοιμώξεων συμπεριλαμβανομένων της πνευμονίας, των λοιμώξεων του μέσου αυτιού, της μηνιγγίτιδας και της βακτηριαιμίας που μπορούν να είναι απειλητικές για τη ζωή. Οποιοσδήποτε μπορεί να παρουσιάσει πνευμονιοκοκκική νόσο αλλά υπάρχουν κάποιες κατηγορίες ανθρώπων που βρίσκονταν σε μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με άλλους. Η ηλικία και κάποιες ιατρικές καταστάσεις μπορεί να θέτουν τον άνθρωπο σε αυξημένο κίνδυνο για πνευμονιοκοκκική νόσο. Η μετάδοση του βακτηρίου γίνεται συνήθως από άτομο σε άτομο με άμεσση επαφή μέσω των εκκρίσεων του αναπνευστικού (σάλιο ή πτύελα). Πολλά άτομα, ειδικότερα τα παιδιά έχουν τον πνευμονιόκοκκο στη μύτη τους ή στο φάρυγγά τους χωρίς απαραίτητα να νοσούν. Ο καλύτερος τρόπος να προστατευτεί κανείς από τον πνευμονιόκοκκο είναι να εμβολιασθεί. Τα διάφορα εμβόλια κατά του πνευμονιόκοκκου βοηθούν στην προστασία έναντι πολλών διαφορετικών τύπων πνευμονιοκόκκου.

Ποια εμβόλια έχουν έγκριση για τους ενήλικες;

 Υπάρχουν δύο εμβόλια που έχουν έγκριση για προφύλαξη από πνευμονιοκοκκική νόσο στους ενήλικες: 

1) Το 23-δύναμο πολυσακχαριτιδικό πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο (PPSV23) που προστατεύει έναντι 23 οροτύπων του πνευμονιόκοκκου.

 2) Το 13-δύναμο συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο ( PCV-13) ,

εγκρίθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2011 για προστασία από πνευμονία και διηθητική νόσο που προκαλείται από 13 ορότυπους του πνευμονιοκόκου που περιέχονται στο εμβόλιο, σε ανθρώπους ηλικίας 50 ετών ή μεγαλύτερους. 

Δύο τυχαιοποιημένες, πολυκεντρικές μελέτες που διεξάχθηκαν στην Αμερική και στην Ευρώπη σε ηλικιωμένους ενήλικες έδειξαν ότι το νεώτερο PCV-13 πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο επάγει την ίδια ή και καλύτερη ανοσολογική απάντηση ( δηλ την παραγωγή αντισωμάτων για προστασία έναντι του πνευμονιόκοκου) με το παλαιότερο PPSV23. Σε ενήλικες 60-64 ετών ειδικότερα που προηγουμένως δεν είχαν λάβει κανένα εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο λαμβάνοντας το PCV-13 παρουσίασαν παραγωγή αντισωμάτων έναντι των 12 οροτύπων κοινών και στα 2 εμβόλια σε συγκρίσιμα επίπεδα ή ακόμη και σε μεγαλύτερο ποσοστό από το PPSV23. 

Μεγαλύτερη προστασία θεωρείται ότι επιτυγχάνεται αν τελικά χορηγηθούν διαδοχικά τα 2 εμβόλια PPSV23 και PCV-13 στη διάρκεια ζωής του ανθρώπου καθώς το πρώτο περιλαμβάνει 11 επιπλέον ορότυπους που δεν περιλαμβάνονται στο δεύτερο εμβόλιο.

 Σοβαρές παρενέργειες από τα παραπάνω εμβόλια συνέβησαν περίπου στο δίαστημα του 1 μήνα από την ημερομηνία χορήγησης του εμβολίου και ήταν περίπου οι ίδιες και για τα 2 εμβόλια όπως:

 - πόνος, οίδημα και ερυθρότητα στο σημείο της ένεσης 

 - περιορισμός στην κινητικότητα του άνω άκρου στο οποίο έγινε η ένεση

 - κόπωση

 - κεφαλαλγία 

 - ρίγη

 - μειωμένη όρεξη

 - διάχυτος πόνος στις αρθρώσεις και στους μυς

 - αλλεργική αντίδραση ( μπορεί να εμφανιστεί σε λίγα λεπτά ή ώρες μετά από το εμβόλιο)

Πότε χορηγείται και σε ποιούς το πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο; 

Η συμβουλευτική επιτροπή για τις ανοσολογικές πρακτικές ( ACIP- Advisory Committee on Immunization Practices) συστήνει τα παρακάτω:

 Α. Όλοι οι ενήλικες 65 ετών ή μεγαλύτεροι οφείλουν να λάβουν 

- μία δόση PPSV23 στη ζωή τους ανεξάρτητα από το ιστορικό των προηγουμένων εμβολιασμών με πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο. 

- μπορεί να γίνει αρχικά μία δόση PCV-13 που θα ακολουθηθεί από μία δόση PPSV23 τουλάχιστον 1 έτος μετά. 

Δεν πρέπει να συγχορηγούνται την ίδια ημέρα τα δύο εμβόλια. 

- Αν ο ασθενής αυτής της ηλικίας δεν έχει λάβει ποτέ του εμβόλιο ή η κατάσταση εμβολιασμού του στο παρελθόν δεν είναι γνωστή ξεκινά:

με 1η δόση από το εμβόλιο PCV-13 και

ακολουθεί μετά απο 6-12 μήνες μία δόση ακόμη από το PPSV23.

 - Αν ο ασθενής αυτής της ηλικίας έχει ήδη λάβει 1 δόση εμβολίου PPSV23 σε ηλικία ίση ή μεγαλύτερη των 65 ετών :

τότε χρειάζεται ακόμη μία μόνο δόση από το εμβόλιο PCV-13 μετά από 12 μήνες.

 - Αν ο ασθενής αυτής της ηλικίας έχει ήδη λάβει 1 δόςη εμβολίου PPSV23 σε ηλικία μικρότερη των 65 ετών τότε :

χρειάζεται ακόμη μία μόνο δόση από το εμβόλιο PCV-13 τουλάχιστον μετά από 12 μήνες και αφού το άτομο είναι ίσο η μεγαλύτερο από τα 65 έτη.

Σε αυτήν την περίπτωση επανεμβολιασμός με 1 δόση PPSV23 ακολουθείς άπαξ μετά απο 6-12 μήνες από το PCV-13 και τουλάχιστον 5 έτη από την τελευταία δόση του PPSV23.

 Οι οδηγίες για χορήγηση του εμβολίου PCV-13 σαν εμβόλιο ρουτίνας στους ασθενείς ηλικίας ίσης ή μεγαλύτερης των 65 ετών θα επανεκτιμηθεί από την A.C.I.P το 2018.

                                       

 Β.  α) Ενήλικες ηλικίας 19-64 ετών και το PCV13 εμβόλιο

   Ενήλικες ηλικίας 19-64 ετών με:

1. Επαρκή ανοσία αλλά με:

 - Κοχλιακά εμφυτεύματα στο αυτί

 - Διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού 

 2. Λειτουργική ή ανατομική ασπληνία (απουσία λειτουργίας ή παρουσίας του σπλήνα, που βοηθά στην εξουδετέρωση μικροβίων όπως ο πνευμονιόκοκκος) :

 -Σε άτομα με δρεπανοκυτταρική αναιμία ή άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες, 

 -Σε συγγενή ή επίκτητη ασπληνία ( μετά απο χειρουργείο ή τραυματισμό όπως ρήξη σπλήνα σε τροχαίο και αφαίρεσή του) 

3. Σε ανεπάρκειες του ανοσολογικού συστήματος όπως:

-συγγενείς ή επίκτητες όπως: 

έλλειψη Β ή Τ λεμφοκυττάρων, ανεπάρκεια συμπληρώματος κλπ 

- Λοίμωξης Η.I.V. ( ιό του A.I.D.S) 

- Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και Νεφρωσικό σύνδρομο

 - Λόγω αιματολογικών νοσημάτων όπως τα λεμφώματα και οι λευχαιμίες, το πολλαπλούν μυέλωμα 

- Λόγω γενικευμένης κακοήθειας 

- Ανοσοκαταστολή από ιατρικούς λόγους όπως θεραπείες με ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ( όπως η χρόνια χορήγηση κορτιζόνης και ακτινοθεραπεία) 

-  Λόγω μεταμόσχευσης συμπαγούς οργάνου,

 και εφόσον δεν έχουν ήδη λάβει κανένα από τα 2 εμβόλια θα πρέπει να λάβουν:

 1η δόση από το εμβόλιο PCV-13 και ακολουθεί τουλάχιστον μετά απο 8 εβδομάδες μία 2η δόση από το PPSV23. 

Αν οι ασθενείς με τα προαναφερόμενα προβλήματα έχουν ήδη λάβει 1 ή περισσότερες δόσεις PPSV23:

 πρέπει να επαναλάβουν 1 δόση PCV 13 τουλάχιστον μετά από 1 έτος από την ημερομηνία τελευταίας χορήγησης του PPSV23. 

Επανάληψη μίας ακόμη δόσης PPSV23 μετά από 5 χρόνια στους ασθενείς 19-64 ετών θα πρέπει να γίνει σε όσους από αυτούς έχουν τις προαναφερόμενες παθήσεις που προκαλούν 

 1.Λειτουργική ή ανατομική ασπληνία και 

 2. Ανοσοκατασταλμένα άτομα ενώ 

Δεν ενδείκνυται επανεμβολιασμός στους ασθενείς με επαρκή ανοσία, της παραπάνω ηλικιακής ομάδας και  με κοχλιακά εμφυτεύματα στο αυτί  και διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού

  β) Ενήλικες ηλικίας 19-64 ετών και το PPSV23 εμβόλιο

Όλοι οι ενήλικες ηλικίας 19-64 ετών με:

-Χρόνια καρδιακή νόσο (περιλαμβάνεται η καρδιακή ανεπάρκεια και οι καρδιομυοπάθειες αλλά όχι η υπέρταση)

-χρόνιες πνευμονοπάθειες (δηλ χρόνια πνευμονοπάθεια, άσθμα και εμφύσημα)

-σακχαρώδη διαβήτη

-αλκοολισμό

-χρόνια ηπατική νόσο και κίρρωση

-καπνιστές

-καθώς και με όλες τιςπροανάφερόμενες παθήσεις λειτουργικής ή ανατομικής ασπληνίας και  ανοσοκαταστολής

έχουν ένδειξη να λάβουν  μόνο το PPSV23 εμβόλιο και 

να επαναλάβουν το εμβόλιο μετά από 5 έτη μόνο οι ασθενείς της τελευταίας κατηγορίας (λειτουργικής ή ανατομικής ασπληνίας και ανοσοκαταστολής)