Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία προτείνει τον περιορισμό της προφύλαξης με αντιβιοτικά μόνο σε ασθενείς με τον υψηλότερο κίνδυνο για λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα που υπόκεινται σε υψηλού κινδύνου οδοντιατρικές εργασίες. Καλή στοματική υγιεινή και τακτικός οδοντιατρικός έλεγχος παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη μείωση του κινδύνου για λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα, τη σοβαρή αυτή λοίμωξη του ενδοθηλίου των βαλβίδων της καρδιάς. Κατάλληλα μέτρα αντισηψίας είναι υποχρεωτικά κατά τη διάρκεια χειρισμών φλεβικών καθετήρων και σε οποιαδήποτε επεμβατική τεχνική ώστε να μειωθεί το ποσοστό των ιατρογενών επεισοδίων λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας. Το ενδοκάρδιο (ενδοθήλιο) είναι ο πιο εσωτερικός χιτώνας ο οποίος καλύπτει και προστατεύει τις κοιλότητες και τις βαλβίδες της καρδιάς. Το ενδοκάρδιο έρχεται σε επαφή με το αίμα που διέρχεται από την καρδιά και είναι ανθεκτικό στον αποικισμό και στην λοίμωξη από τα κυκλοφορούντα στο αίμα βακτήρια. Η μηχανική διάρρηξή του, δηλαδή η βλάβη της συνέχειας του ενδοθηλίου της καρδιάς δημιουργεί ευπάθεια για την προσκόλληση σε αυτό μικροβίων και την πρόκληση λοίμωξης που ονομάζεται λοιμώδης ενδοκαρδίτιδα. Ενδοθηλιακή βλάβη μπορεί να προκαλέσουν 1) μηχανικές βλάβες από τη στροβιλώδη ροή του αίματος μέσα στην καρδιά, τη δίοδο καθετήρων ή ηλεκτροδίων (κατά τη διενέργεια διαγνωστικών ή θεραπευτικών καρδιολογικών χειρισμών), 2) η φλεγμονή στην καρδιά (όπως στη ρευματική καρδίτιδα, δηλαδή η φλεγμονή στην καρδιά μετά από στρεπτοκοκκική λοίμωξη όπως οξεία στρεπτοκοκκική φαρυγγοαμυγδαλίτιδα) ή 3) οι εκφυλιστικές παθήσεις των βαλβίδων σε ηλικιωμένους συνήθως ασθενείς, οι οποίες προκαλούν φλεγμονή, μικροέλκη και μικροθρόμβους στο ενδοκάρδιο. Εκφυλιστικές αλλοιώσεις των βαλβίδων (όπως ανεπάρκειες, στενώσεις αυτών) ανιχνεύονται με υπέρηχο καρδιάς σε ποσοστό μέχρι και 50 % σε ασυμπτωματικούς ασθενείς πάνω από 60 ετών και σε αυτές οφείλεται πιθανόν η αυξημένη επίπτωση της λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας σε ηλικιωμένους. Έχει διαπιστωθεί ότι τόσο το φορτίο των μικροβίων όσο και η ικανότητα αυτών να προσκολλούνται στις βαλβίδες της καρδιάς που ήδη έχουν κάποια βλάβη είναι είναι εξίσου σημαντικά. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η παρουσία και κυκλοφορία μικροβίων στο αίμα (βακτηριαιμία) δεν συμβαίνει μόνο μετά από επεμβατικές τεχνικές αλλά και σαν συνέπεια της μάσησης ή του βουρτσίσματος των δοντιών. Αν και αυτή η αυτόματη βακτηριαιμία είναι χαμηλού βαθμού (μικρό φορτίο μικροβίων) και διάρκειας (συνήθως μικρότερης των 10 λεπτών της ώρας), εντούτοις η υψηλή συχνότητα της δικαιολογεί γιατί πολλά επεισόδια λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας συμβαίνουν χωρίς να προηγηθούν επεμβατικές τεχνικές. Η αρχή της χορήγησης αντιβιοτικών ως προφύλαξη για την λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα (φλεγμονή του ενδοθηλίου των βαλβίδων της καρδιάς), ειδικά σε ανθρώπους που είχαν βαλβιδοπάθειες, αναπτύχθηκε με βάση μελέτες παρατήρησης στην αρχή του εικοστού αιώνα. Η βασική θεωρία στηρίζεται στην υπόθεση ότι η παρουσία βακτηρίων στο αίμα (βακτηριαιμία) ως αποτέλεσμα επεμβατικών ιατρικών τεχνικών μπορούν να προκαλέσουν λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα, ειδικά σε ασθενείς με προδιαθεσικούς παράγοντες και ότι η προφυλακτική χορήγηση αντιβιοτικών μπορεί να προφυλάξει αυτούς τους ασθενείς από τη βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα ελαχιστοποιώντας ή προλαμβάνοντας τη βακτηριαιμία ή αλλάζοντας τις ιδιότητες των βακτηρίων οδηγώντας σε ελαττωμένη προσκόλληση αυτών στην επιφάνεια του ενδοθηλίου της καρδιάς. Νέα ανασκόπηση των παλαιών οδηγιών της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας έχει σαν στόχο την αποφυγή της εκτεταμένης, μη στηριζόμενης σε αποδείξεις χρήση των αντιβιοτικών για όλους τους ασθενείς σε κίνδυνο για λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα που υποβάλλονται σε επεμβατικές τεχνικές και τον περιορισμό της προφύλαξης σε ασθενείς υψηλού κινδύνου μόνο. Οι κύριοι λόγοι της αναθεώρησης είναι οι παρακάτω: -η επίπτωση της βακτηριαιμίας μετά από οδοντιατρικές επεμβάσεις ποικίλει σε μεγάλο βαθμό, κυμαίνεται δηλαδή από 10 έως και 100% ενώ και για άλλες επεμβατικές τεχνικές δεν είναι το ποσοστό αυτό πολύ καλά τεκμηριωμένο. Σε αντίθεση, παροδική βακτηριαίμια αναφέρεται να συμβαίνει συχνά στα πλαίσια των καθημερινών συνηθειών όπως η μάσηση, το βούρτσισμα των δοντιών και η χρήση οδοντικού νήματος.. Επομένως, ένα σημαντικό ποσοστό παρουσίας μικροβίων στην κυκλοφορία του αίματος μπορεί να συμβεί κατά τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Τα παραπάνω δίνουν έμφαση στην πολύ καλή στοματική υγιεινή και τον τακτικό έλεγχο των δοντιών. - η ευρεία και συχνά ακατάλληλη χρήση αντιβιοτικών μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη ανθεκτικών μικροοργανισμών αν και δεν γνωρίζουμε ακριβώς σε τι ποσοστό μπορεί να συμβεί αυτό από την αντιβιοτική προφύλαξη για την λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα.-η χορήγηση αντιβιοτικών έχει έναν μικρό κίνδυνο αλλεργικής αντίδρασης (αναφυλαξία).Παρά όλα αυτά βέβαια καμία περίπτωση αλλεργικής αναφυλακτικής αντίδρασης δεν έχει αναφερθεί στη βιβλιογραφία μέχρι τώρα μετά τη χορήγηση της αμοξικιλλίνης (amoxil) από το στόμα για προφύλαξη από λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα.-η αντιβιοτική προφύλαξη για τη λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα προστατεύει τελικά έναν μικρό αριθμό ασθενών .- η παρουσία μικροβίων στο άμα που προκαλεί τη λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα τελικά φαίνεται να προκαλείται από άλλες πηγές και όχι τόσο από τις επεμβατικές τεχνικές. Οι μελέτες μέχρι τώρα έχουν δείξει αντιφατικά στοιχεία μεταξύ τους για την επάρκεια της αντιβιοτικής προφύλαξης στο να προλαμβάνει ή να αλλάζει την βακτηριαιμία στον άνθρωπο. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η ελάττωση της διάρκειας ή της συχνότητας της βακτηριαιμίας, μετά από μία επεμβατική διαδικασία, με τη χορήγηση αντιβιοτικών οδηγεί σε μείωση του κινδύνου εμφάνισης λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας από την επέμβαση αυτή.Ποτέ λαμβάνουμε τελικά προφύλαξη με αντιβίωση;Προφύλαξη δεν συστήνεται πλέον για οποιαδήποτε άλλη μορφή νόσου των φυσικών βαλβίδων της καρδιάς, συμπεριλαμβανομένων των πιο συχνά αναγνωρισμένων καταστάσεων όπως: -η διγλώχινα αορτική βαλβίδα -η πρόπτωση της μιτροειδούς -η ασβεστοποιός στένωση της αορτικής βαλβίδαςΠροφύλαξη συστήνεται στις παρακάτω περιπτώσεις που έχουν τον υψηλότερο κίνδυνο για λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα: 1. Ασθενείς με προσθετικές βαλβίδες ή με προσθετικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την επιδιόρθωση της καρδιακής βαλβίδας.Αυτοί οι ασθενείς έχουν υψηλότερο κίνδυνο και υψηλότερο ποσοστό θανάτων από λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα σε σχέση με τους ανθρώπους που έχουν τις φυσικές (μητρικές) βαλβίδες. 2. Ασθενείς με προηγηθέν ιστορικό λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας, οι οποίοι έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για νέο επεισόδιο λοίμωξης σε σχέση με τους ασθενείς με πρώτο επεισόδιο λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας. 3. Ασθενείς με συγγενή καρδιακή νόσο (εκ γενετής) και συγκεκριμένα ασθενείς με: - σύνθετη συγγενή κυανωτική καρδιοπάθεια και -ασθενείς μετά από χειρουργείο ή διαδερμική τεχνική για συγγενή καρδιακή νόσο για την αποκατάσταση της οποίας χρησιμοποιήθηκε προσθετικό υλικό. -ασθενείς με συγγενή καρδιοπάθεια στους οποίο μετά την επεμβατική τεχνική επιδιόρθωσης ή το χειρουργείο παραμένει κάποιο έλλειμμα.Σε καμία άλλη συγγενή καρδιακή νόσο δε δίνουμε πλέον αντιβιοτική προφύλαξη.Πότε δίνουμε στους ασθενείς υψηλού κινδύνου προφύλαξη;Στις παρακάτω διαδικασίες συστήνουμε προφύλαξη για λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα μόνο: -οδοντιατρικές εργασίες που περιλαμβάνουν χειρισμούς των ούλων ή στην περιακρορίζια περιοχή των οδόντων ή την ρήξη του βλενογόννου του στόματος.Αντιβιοτική προφύλαξη δεν συστήνεται πλέον σε: -επεμβατικές τεχνικές για το αναπνευστικό σύστημα, (βρογχοσκόπηση, λαρυγγοσκόπηση, διακριτική ή διατραχειακή διασωλήνωση). -επεμβατικές τεχνικές του γαστρεντερικού ή του ουροποιητικού συστήματος (γαστροσκόπηση, κολονοσκόπηση, διαοισοφάγειο υπερηχογράφημα καρδιάς ή κυστεοσκόπηση). -σε οποιαδήποτε χειρισμό του δέρματος και των μαλακών μορίων.Τι αντιβιοτικά δίνουμε;1.Αν ο ενήλικας ασθενής δεν έχει ιστορικό αλλεργίας στην πενικιλλίνη του χορηγούμε Αμοξυκιλλίνη (Αmoxil) ή Αμπικιλλίνη 2 γραμμάρια από το στόμα, ή2.Αν υπάρχει αλλεργία στην πενικιλλίνη χορηγούμε Κλυνταμυκίνη (Dalacin) 600 mg από το στόμα.30 με 60 λεπτά προ του χειρισμού. Μοιραστείτε το άρθρο